روشهای جلوگیری از بارداری های ناخواسته
حاملگیهای ناخواسته یکی از مشکلات بهداشتی و اجتمــاعی در بسیاری جوامع است. بهطوریکه هرساله تقریباً یکسوم از حاملگیهایی که در جهان رخ میدهد ناخواسته است. از این تعداد حدود 50 میلیون مورد از حاملگیهای ناخواسته منجر به سقط میشود که 20 میلیون از این سقطها غیربهداشتی و خطرناک است که در موارد نهچندان کمی هم منجر به مرگ میشود. ۱۳ درصد کل مرگ مادران به دلیل عوارض حاملگی در سراسر جهان به علت سقـــط غیر ایمن رخ میدهد سالانه صدها هزار معلولیت و ناتوانی برای مادران که از خطر مرگ نجاتیافتهاند پیش میآید. در کشور ما نیز علیرغم دسترسی آسان به مسائل پیشگیری از حاملگی هرساله دهها هزار حاملگی ناخواسته اتفاق میافتد. جلوگیری از بارداری شامل وسایل و روشهای متعددی است که فرد میتواند برای پیشگیری از حاملگی از آنها استفاده کند. پزشکان، مأمورین بهداشت و سلامت، ماماها و پرستاران میتوانند اطلاعات مفیدی را راجع به جلوگیری از بارداری در اختیار شما قرار دهند؛ اما سادهترین راه برای پیشگیری از بارداریهای ناخواسته، استفاده از وسایل پیشگیری است که در ادامه به بررسی چند نمونه از این موارد میپردازیم.
استفاده از کاندوم
کاندوم یک پوشش لاستیکی نازک است که روی آلت در حال نعوظ کشیده میشود. کاندوم باید طی کل مدتی که مقاربت جنسی انجام میشود مورداستفاده قرار گیرد. چنانچه همراه کاندوم از یک کرم یا کف اسپرم کش استفاده شود، اطمینان آن افزایش مییابد. همچنین کاندوم در برابر بیماریهای مقاربتی و عفونت HIV مصونیت ایجاد میکند. تهیه کاندوم بسیار راحت است و قیمت آنهم بسیار هم است. فروشگاههای مواد غذایی، فروشگاههای زنجیرهای، داروخانهها، کلینیکها و غیره. چنانچه از کاندوم درست استفاده شود، میتواند وسیله بسیاری مطمئنی برای جلوگیری از بارداری باشد.
بهطور متوسط ۱۵ درصد از افرادی که از این روش استفاده میکنند باردار میشوند؛ و این روش کارایی نسبتاً مؤثری دارد. همچنین این روش از بیماریهای مقاربتی نیز پیشگیری میکند.
دیافراگم/سرپوش (کاندوم زنانه)
دیافراگم/سرپوش، پوششی از جنس لاستیک و با خاصیت کشسانی است که زن آن را در مهبل خود قرار میدهد تا گردن رحم، دهانه رحم/زهدان، او را بپوشاند. دیافراگم/سرپوش در اندازههای مختلف عرضه میشود و اندازه آن باید توسط پزشک تعیین شود. یافراگم/سرپوش باید به همراه کرم اسپرم کش مورداستفاده قرار گیرد. دیافراگم/سرپوش را میتوان هر زمان قبل از انجام قاربت جنسی در مهبل قرار داد و باید حداقل شش ساعت بعد از انجام مقاربت در مهبل بماند. اکثر خانمها میتوانند از دیافراگم/سرپوش استفاده کنند. چنانچه دیافراگم/سرپوش و کرم اسپرم کش به نحو صحیح در مهبل قرار داده شود، میتواند وسیله بسیاری مطمئنی برای جلوگیری از بارداری باشد.
بهطور متوسط ۲۱ درصد از افرادی که از این روش استفاده میکنند باردار میشوند؛ و این روش کارایی کمی دارد. همچنین این روش از بیماریهای مقاربتی نیز پیشگیری میکند.
اسپرم کش ها
اسپرم کش ها به همراه کاندوم یا دیافراگم/سرپوش مورداستفاده قرار میگیرند و بهخودیخود وسیله مناسبی برای جلوگیری از بارداری نیستند. آنها به شکل کرم، کف، ژل، یا شیاف تولید و عرضه میشوند. اسپرم کش ها را میتوان بدون نسخه پزشک از داروخانهها تهیه نمود. آنها عوارض جانبی بسیار کمی دارند.
بهطور متوسط ۲۹ درصد از افرادی که از این روش استفاده میکنند باردار میشوند؛ و این روش کارایی کمی دارد. همچنین این روش از بیماریهای مقاربتی نیز پیشگیری نمیکند.
قرصهای ضدبارداری
قرصهای ضدبارداری معمولی بیش از ۳۰ سال است که به بازار عرضهشدهاند. آنها حاوی دو نوع هورمون ترکیبی مختلف میباشند: استروژن و پروژستوژن. این دو هورمون انسانی از هورمونهایی که توسط تخمدان ساخته میشود تقلید میکنند. قرصهای ضدبارداری مختلف ترکیبات گوناگونی دارند. پزشک شما در انتخاب نوع مناسب قرص ضدبارداری شما را راهنمایی و برای شما نسخهای تجویز میکند. قرصهای ضدبارداری مانع از تخمکگذاری و چسبیدن تخمک به بافت سطحی رحم میشوند. چنانچه از قرصهای ضدبارداری به نحو صحیح استفاده شود، میتوانند وسیلهای مطمئن برای جلوگیری از بارداری باشند. برای خرید قرصهای ضدبارداری نسخه پزشک لازم است.
زنان سیگاری بالای ۳۵ سال نباید قرصهای ضدبارداری مصرف کنند. این توصیه شامل زنان مبتلا به لخته خون، سرطان سینه، حمله قلبی یا سایر بیماریهای قلبی، یا بیماریهای کبدی شدید نیز میگردد.
حلقههای ضدبارداری
حلقه ضدبارداری یک حلقه نرم و انعطافپذیر است که توسط خود زن در مهبل قرار میگیرد. حلقه حاوی استروژن و پروژستوژن، البته در دوزهای کمتری نسبت به قرصهای ضدبارداری، است. حلقه این هورمونها را بهتدریج آزاد میکند. حلقههای ضدبارداری باید به مدت سه هفته در مهبل باقی بمانند. سپس حلقه بیرون آورده میشود و یک حلقه نو بعد از یک هفته در مهبل قرار داده میشود. حلقه مانع از تخمکگذاری میشود و استفاده از آن آسان است. حلقههای ضدبارداری را میتوان با تجویز پزشک از داروخانهها خریداری کرد. آنها بسیار مطمئن هستند. زنانی که مجاز به استفاده از قرصهای ضدبارداری نیستند، نمیتوانند از حلقه ضدبارداری نیز استفاده کنند.
چسبهای ضدبارداری
چسب ضدبارداری حاوی همان مقدار استروژن و پروژستوژن است که در قرصهای ضدبارداری با دوز پایین موجود هست. هورمونها از طریق پوست وارد بدن میشوند. چسبها طی سه هفته متوالی همان روز هفته تعویض میشود. بعدازآنکه طی سه هفته متوالی از سه وصله استفاده کردید، قبل از استفاده از یک چسب جدید در همان روز هفته، یک هفته وقفه بی اندازید. وصله مانع از تخمکگذاری میشود و میتوان آن را با تجویز پزشک از داروخانهها خریداری کرد. آنها درست بهاندازه قرصهای ضدبارداری قابلاطمینان هستند.
قرصهای کوچک
قرصهای کوچک فقط حاوی یک نوع هورمون ترکیبی است. پروژستوژنها. قرصهای کوچک را باید هرروز رأس ساعت معین مصرف کرد. اگر فراموش کنید که قرص را مصرف کنید و بیش از ۲۷ ساعت از زمان مصرف قرص قبلی گذشته باشد، در آن صورت باید طی ۱۴ روز آینده از روشهای ضدبارداری مضاعف استفاده کنید. قرص باید بهصورت عادی مصرف شود. برای خرید قرصهای کوچک نسخه پزشک لازم است.
حلقههای هورمونی
حلقه هورمونی که به سیستم درون رحمی (IUS) یا دستگاه درون رحمی (IUD) نیز معروف است شیء کوچکی است که توسط پزشک در رحم زن قرار داده میشود. قرار دادن حلقه ممکن است کمی ناراحتکننده باشد، اما ناراحتی معمولاً زود تسکین مییابد. چنانچه درد و ناراحتی ناشی از آن ادامه یابد، باید با پزشک خود مشورت کنید. حلقه هورمونی مانع از رشد بافت فوقانی رحم و نفوذ اسپرم به آن میگردد. همچنین مانع از حرکت اسپرم در رحم میگردد. حلقه هورمونی به مدت چندین سال مؤثر است و وسیلهای بسیار مطمئن برای جلوگیری از بارداری هست.
حلقههای مسی
حلقه مسی که به سیستم درون رحمی (IUS) یا دستگاه درون رحمی (IUD) نیز معروف است مانند حلقه هورمونی در رحم زن قرار داده میشود. حلقه مانع از چسبیدن اسپرم به رحم میگردد. همچنین مانع از حرکت اسپرم در رحم میگردد. حلقه هورمونی به مدت پنج تا ده سال مؤثر است و وسیلهای بسیار مطمئن برای جلوگیری از بارداری هست. حلقههای مسی ممکن است به پریودهای شدیدتر و بعضاً توأم با درد منجر شوند.
نابارور سازی
نابارور سازی آخرین وسیله جلوگیری از بارداری است. مرد یا زنی که نابارور شده است دیگر نمیتواند بچهدار شود. این عمل بهندرت برگشتپذیر است؛ بنابراین قبل از اقدام به نابارور سازی، لازم است کاملاً در مورد آن فکر کنید.
ضدبارداری اضطراری
اگر مقاربت تقریباً زمانی صورت گیرد که زن در دوره تخمکگذاری باشد، احتمال بارداری ٪۲۰ است. اگر در چنین زمانی بدون استفاده از وسایل ضدبارداری اقدام به مقاربت کرده باشید، میتوانید قرصهای ضدبارداری اضطراری را بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کنید. این قرصها حاوی دوزهای بالایی از هورمونهای مخصوص هستند که باید ظرف ۷۲ ساعت از زمان مقاربت مصرف شوند. لازم است سه یا چهار هفته بعد به پزشک خود مراجعه و از بارداری یا عدم بارداری خود اطمینان حاصل کنید. اگر بارداری ادامه یابد، مصرف این قرصها میتواند برای جنین مضر باشد. همچنین میتوان با قرار دادن یک حلقه ظرف پنج روز بعد از مقاربت جنسی، از بارداری جلوگیری نمود.
روشهای ضدبارداری نامطمئن
دورههای ایمنتر
اصولاً با اجتناب از مقاربت طی دورانی که زن تخمکگذاری میکند، میتوان از بارداری جلوگیری کرد. این روش بسیار نامطمئن است زیرا هم طول چرخه و همزمان تخمکگذاری از زنی به زن دیگر بسیار متفاوت است.
روش بیرون ریختن اسپرم
اگر مقاربت جنسی قبل از آنکه انزال صورت گیرد قطع شود، ممکن است از بارداری جلوگیری شود؛ اما این روش بسیار نامطمئن است. بعضی از اسپرمها میتوانند قبل از آنکه انزال صورت گیرد وارد مهبل شوند و اسپرم موجود روی پوست اطراف مهبل میتواند وارد مهبل شود.
انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری بستگی به عواملی مانند سلامتی فرد، تواتر فعالیت جنسی، تعداد شرکای جنسی و میل به فرزند دار شدن در آینده دارد. میزان اثربخشی بر اساس تخمینهای آماری، نکته کلیدی دیگری است.
در نهایت برنامه ریزی برای بارداری موفق و تشخیص بارداری در مراحل اولیه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. در این مسیر تست های بارداری که روش هایی متداول برای تشخیص بارداری در مراحل اولیه هستند نقش بسیار موثری ایفا می کنند.